Mbulimi i akullit në Oqeanin Arktik ka rënë në nivelin e dytë më të ulët që nga fillimi i vëzhgimeve satelitore në vitin 1979, thanë të hënën shkencëtarët e qeverisë amerikane.
Deri këtë muaj, vetëm një herë në 42 vitet e fundit kafka e ngrirë e Tokës ka mbuluar më pak se 4 milionë kilometra katrorë (1.5 milionë milje katrorë).
Arktiku mund të përjetojë verën e parë pa akull që në vitin 2035, raportuan studiuesit muajin e kaluar në revistën Nature Climate Change.
Por e gjithë ajo shkrirje e borës dhe akullit nuk e rrit drejtpërdrejt nivelin e detit, ashtu si shkrirja e kubeve të akullit nuk derdh një gotë ujë, gjë që ngre pyetjen e sikletshme: Kujt i intereson?
Duhet pranuar se ky është një lajm i keq për arinjtë polarë, të cilët, sipas një studimi të kohëve të fundit, janë tashmë në rrugën e zhdukjes.
Po, kjo sigurisht që do të thotë një transformim i thellë i ekosistemeve detare të rajonit, nga fitoplanktoni te balenat.
Siç rezulton, ka disa arsye për t'u shqetësuar për efektet anësore të tkurrjes së akullit të detit Arktik.
Ndoshta ideja më themelore, thonë shkencëtarët, është se tkurrja e shtresave të akullit nuk është vetëm një simptomë e ngrohjes globale, por një forcë lëvizëse pas saj.
“Heqja e akullit të detit ekspozon oqeanin e errët, i cili krijon një mekanizëm të fuqishëm reagimi”, tha për AFP gjeofizikanti Marco Tedesco i Institutit të Tokës në Universitetin e Kolumbias.
Por kur sipërfaqja e pasqyrës u zëvendësua me ujë blu të errët, u absorbua afërsisht e njëjta përqindje e energjisë termike të Tokës.
Nuk po flasim këtu për sipërfaqen e vulës: diferenca midis minimumit mesatar të shtresës së akullit nga viti 1979 deri në vitin 1990 dhe pikës më të ulët të regjistruar sot është mbi 3 milionë kilometra katrorë - dyfishi i sipërfaqes së Francës, Gjermanisë dhe Spanjës së bashku.
Oqeanet tashmë po thithin 90 përqind të nxehtësisë së tepërt të prodhuar nga gazrat serrë antropogjenë, por kjo ka një kosto, duke përfshirë ndryshimet kimike, valët masive të nxehtësisë detare dhe vdekjen e shkëmbinjve koralorë.
Sistemi kompleks klimatik i Tokës përfshin rryma oqeanike të ndërlidhura të nxitura nga erërat, baticat dhe i ashtuquajturi qarkullim termohalin, i cili vetë nxitet nga ndryshimet në temperaturë ("ngrohtësi") dhe përqendrim të kripës ("shëllirë").
Edhe ndryshimet e vogla në rripin transportues oqeanik (i cili udhëton midis poleve dhe përfshin të tre oqeanet) mund të kenë efekte shkatërruese në klimë.
Për shembull, gati 13,000 vjet më parë, ndërsa Toka kaloi nga një epokë akullnajash në një periudhë ndërakullnajore që i lejoi specieve tona të lulëzonin, temperaturat globale ranë papritmas disa gradë Celsius.
Provat gjeologjike sugjerojnë se një ngadalësim në qarkullimin termohalin të shkaktuar nga një fluks masiv dhe i shpejtë i ujërave të ëmbla të ftohta nga Arktiku është pjesërisht fajtor.
“Uji i freskët nga shkrirja e akullit të detit dhe tokës në Groenlandë prish dhe dobëson Rrjedhën e Gjirit”, pjesë e një rripi transportues që rrjedh në Oqeanin Atlantik, tha studiuesi Xavier Fettweiss i Universitetit të Liezhit në Belgjikë.
"Kjo është arsyeja pse Evropa Perëndimore ka një klimë më të butë se Amerika e Veriut në të njëjtën gjerësi gjeografike."
Shtresa e madhe e akullit në tokën e Groenlandës humbi më shumë se 500 miliardë ton ujë të pastër vitin e kaluar, të cilët u derdhën të gjithë në det.
Sasia rekord është pjesërisht për shkak të rritjes së temperaturave, të cilat po rriten me dyfishin e shpejtësisë në Arktik sesa në pjesën tjetër të planetit.
“Disa studime kanë treguar se rritja e temperaturave të larta verore në Arktik është pjesërisht për shkak të shtrirjes minimale të akullit detar”, tha Fettwiss për AFP.
Sipas një studimi të botuar në revistën Nature në korrik, trajektorja aktuale e ndryshimeve klimatike dhe fillimi i një vere pa akull, siç përcaktohet nga Paneli Ndërqeveritar i OKB-së për Ndryshimet Klimatike, është më pak se 1 milion kilometra katrorë. Deri në fund të shekullit, arinjtë me të vërtetë do të vdesin nga uria.
“Ngrohja globale e shkaktuar nga njeriu do të thotë që arinjtë polarë kanë gjithnjë e më pak akull deti gjatë verës”, tha për AFP autori kryesor i studimit, Stephen Armstrup, shkencëtari kryesor në Polar Bears International.